غفلت از شعر توحیدی و مناجات
سخنان سیدعلی موسوی گرمارودی و عباس احمدی در باب شعر توحیدی و مناجات:
سیدعلی موسوی گرمارودی، شاعر و محقق ادبی :
شاید نباید گفت شاعران جوان امروز صرفا توجهی به شعر توحیدی ندارند، بلکه درستتر آن است که حتی پیشکسوتان این شاعران هم چندان در این زمینه کار نکردهاند. اگر پیشکسوتان حوزه شعر آیینی آثار بیشتری خلق میکردند، جوانترها هم با نگاه به دست آنها به این سمت و سو حرکت میکردند و اشعار و آثار بیشتری در این زمینه خلق میشد.
به نظر من برای حرکت در این زمینه باید دو کار انجام گیرد؛ اولین کار برای این منظور که ضرورت این نوع شعر مشخص شود و آن این است که باید به همه شاعران گفته و یادآوری شود که اگر انبیا و چهارده معصوم (ع) آمدند، برای توحید بوده است. باید این فرهنگ و این اندیشه برای شاعران امروز ما جا بیفتند که توحید مهمترین رسالت انبیا و ائمه(ع) بوده است. این نگاه نه تنها ضرورت پرداختن به شعر توحیدی و مناجات را ایجاب میکند بلکه اجازه نمیدهد شعر آیینی ما به بیراهه برود.
یکی از مهمترین کارهایی که باید در زمینه شعر آیینی انجام گیرد کنارهگیری و اجتناب از «غلو» است. شاعران با تقویت نگاه توحیدی و پرداختن به این مضمون میتوانند از غلو در شعر آیینی فاصله بگیرند.
به هر حال آنچه در این زمینه اهمیت دارد و علت اصلی پرداختن به شعر توحیدی و مناجات محسوب میشود آن است که بدانیم مرکز اقدامات پیامبران الهی و جانشینان معصوم آنان برای جا انداختن توحید بوده است. این بزرگواران آمدند تا ما خدا را بهتر بشناسیم.
باید بدانیم کلمه محوری قرآن کلمه توحید است و این کلمه باید در شعر آیینی امروز هم جایگاه خود را بیابد.
عباس احمدی شاعر، پژوهشگر و كارشناس ادبیات:
شعر مناجات را هم باید زیرمجموعهای از شعر آیینی دانست كه به دلایل مختلفی كمتر مورد توجه شاعران آیینی قرار گرفته است؛ مقام معظم رهبری چند سال پیش در دیداری كه شاعران با ایشان داشتند، اشاره به این موضوع كردند و تاكید داشتند شاعران بیشتر به شعر مناجات و اشعار توحیدی بپردازند.
شعر مناجات و توحیدی از زمان گذشته در آغاز دیوانهای شاعران بزرگ ما قرار داشته و شاعران متقدم ما اهتمام ویژهای به این نوع از اشعار داشتند. مثلا ناصرخسرو كاملا به این نوع شعر توجه داشته یا حكیم نظامی و سنایی در آغاز آثارشان به وفور اشعار توحیدی و مناجات دیده میشود.
در دوران بعد از انقلاب جهشی به سوی شعر هیئت داشتیم، در این جهش بیش از هر چیز شعر عاشورایی و شعر فاطمی و علوی و... اهمیت یافت و كمتر اشعار توحیدی و مناجاتی مورد پرداخت شاعران آیینی بوده است.
شاید یكی از مهمترین دلایل این پدیده مطالعه كم شاعران باشد؛ دیگر كمتر شاعران به آثار ادبی قدما رجوع میكنند و مطالعه آنها نسبت به ضرورت شعر مناجات و توحید و حكمت و اندرز محدود است.
شاعران امروز تلاششان بیشتر مصروف این میشود كه شعری مناسب مقتضیات روز بگویند؛ همچنین شعرهایی بگویند كه در هیئتها توسط مداحان خوانده شود. از آنجا كه شعر مناجات در هیئتها كمتر مورد استفاده قرار میگیرد طبیعتا سرایش آنها هم محدود شده است.
مسئلهای كه وجود دارد این است كه در قدیم مجالس اهل بیت(ع) را با اشعار توحیدی، حكمی و مناجات آغاز میكردند و قصیدهخوانی رواج داشت، اما امروز مداحان دنبال اشعاری هستند كه در كمترین زمان به روضه و مصیبت وارد شود و بتواند مخاطب را تحت تاثیر قرار دهد. از این رو هر چه شعر به قول خودشان مكشوفتر باشد بیشتر جواب میدهد.
وقتی اشعار مناجاتی و توحیدی و حكمی كاربردی از سوی مداحان نداشته باشد طبیعتا كمتر هم سروده خواهد شد. وقتی مداحان بیشتر دوست دارند زود وارد فضای روضه شوند و مصیبت را ذكر كنند، شعر حكمی و توحیدی و اخلاقی دیگر زیاد در مجالس اهل بیت(ع) مورد استفاده قرار نمیگیرد.
منابع: فارس / روابط عمومی حوزه هنری